مقالات و نوشتار های تحلیلی

تهیه نسخه دیجیتالی شناسنامه فنی و ملکی ساختمان با استفاده از رویکرد مدل اطلاعاتی ساختمان (BIM)

امروزه استفاده از تکنولوژی نوین و به روز نه تنها باعث بالا رفتن سرعت انجام کار و فرآیندها میگردد ، بلکه باعث دستیابی به بالاترین دقت و کمترین خطا در پروسه ی فعالیت های مورد نظر خواهد شد. یکی از اهداف عالیه محققان در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی استفاده از ایده های نوین و خلاقانه و ترکیب آنها با علوم و روال جاری صنایع مختلف و دستیابی به بالاترین کیفیت ، سرعت و دقت می باشد.

ایده ای که در این گفتار به آن پرداخته خواهد شد ، برای اولین بار در این نشریه منتشر میگردد و نگارندگان این ایده امیدوارند که مسئولین و دست اندر کاران صنعت ساخت با نگاهی دقیق تر به ابعاد و ویژگی های این طرح ، شرایط را برای دستیابی به بالاترین سطح و دقت تولید شناسنامه های فنی و ملکی فراهم نمایند.

"شناسنامه فنی و ملکی ساختمان سندی است که حاوی اطلاعات فنی و ملکی ساختمان بوده و توسط سازمان استان صادر می گردد و در کلیه ی نقل و انتقالات ساختمانی همراه با نقشه های چون ساخت(ازبیلت)، تحویل خریداران میگردد تا از مشخصات ساختمانی که خریداری می نمایند مطلع شوند."[1]  ، همانطور که در تعریف شناسنامه فنی و ملکی ساختمان مشخص است ، دستیابی دقیق به کلیه مشخصات ساختمان تولید شده هدف اصلی این مفهوم می باشد.

مفهوم BIM امروزه به عنوان یک راه حل و روش موفق در کل چرخه ی حیات پروژه های ساختمانی کاربرد بسیار گسترده ای پیدا کرده است. این مفهوم به معنای تولید یک تمثال و نمونه دیجیتالی از پروسه طراحی و ساخت یک بنا و به اشتراک گذاشتن آنها بین تمامی شخصیت های درگیر در پروژه (کارفرما ، مشاور ، پیمانکار ) می باشد[2].

هدف و ایده ی نگارندگان این مقال استفاده از مفهوم BIM برای تولید یک شناسنامه ی فنی و ملکی و صد البته دیجیتالی از ساختمان های آینده می باشد.

دامنه ی استفاده از مفهوم BIM از مطالعات اولیه پروژه ((Feasibility Studyشروع شده و تا زمان تخریب ساختمان (Demolition) ادامه خواهد داشت. در این روش ، کلیه ی المان های معماری ، سازه ای ، برقی و مکانیکی ساختمان توسط نرم افزار ها و ابزار های همسو با BIMتولید گردیده و در واقع میتوان ساختمان مورد نظر را از همه لحاظ ، قبل از ساخت و شروع عملیات ساختمانی مورد بررسی و واکاوی قرارداد و نقاط قوت و ضعف آن را تحلیل نمود.

مدل های تولید شده (معماری ، سازه ، مکانیکال ، الکتریکال ،..... ) ، همگی دارای شخصیت های منحصر به فرد می باشند. تمامی المان های قابل مشاهده از هر لحاظ (جنس مصالح، رنگ ، جرم، ضریب انتقال حرارت ، کارخانه سازنده ، سال تولید ، ......) قابل تعریف می باشند ، بدین معنا که این مدل ها در خود یک هوش نهفته و سرشار از اطلاعاتی می باشند که می توانند در مراحل مختلف یک پروژه مورد استفاده ی دست اندرکاران چرخه ی حیات پروژه قرار گیرند[2]. در ضمن کاربر امکان تعریف و ورود اطلاعات جدید و بروز را برای تمامی مصالح و المان ها دارد. (شکل 1و 2)

شکل1: نمونه اطلاعات پنجره استفاده شده در پروژه

به طور نمونه قسمتی از اطلاعات قابل تعریف و استخراج المان پنجره مدل شده در شکل شماره 1 نمایش داده شده است. کلیه ی اطلاعات هندسی ، محاسباتی ، حرارتی ، سازنده ، هزینه ای ، ...... قابل تعریف و استخراج می باشد.

شکل 2:نمونه اطلاعات و ویژگی های دیوار های محیطی پروژه

در شکل بالا ، نمونه مشخصات دیوار های محیطی یک پروژه نشان داده شده است ، تمامی لایه های دیوارها ،ضرایب حرارتی و .... با توجه به جمیع جهات قابل استخراج می باشد. علاوه بر این تمامی المان های مکانیکال و الکتریکال دارای شخصیت و شناسنامه کامل بوده و قابلیت استخراج کلیه ی اطلاعات مورد نیاز فرم های شناسنامه فنی ملکی را دارا می باشند.

شناسنامه فنی ، ملکی ساختمان بایستی نشانگر تمام ویژگی های پیدا و پنهان یک ساختمان باشد به طوری که هر فرد بتواند با مراجعه به آن به مصالح استفاده شده در پروژه ، عوامل اجرایی ، طراح و .... را شناسایی نماید.[3]با استفاده از مدل های تولید شده با رویکرد BIM  به راحتی میتوان به این اهداف دستیابی پیدا نمود. در ضمن در حین اجرای پروژه مجری اقدام به تغییر مدل ها بر اساس وضعیت اجرا شده نموده و در آن واحد مدل ها و نقشه های ازبیلت را نیز تولید مینماید. (شکل 3)

شکل 3:مدل تمامی بخش های یک ساختمان(معماری،سازه،مکانیکال،الکتریکال،....)

فرآیند تولید شناسنامه فنی ملکی بر اساس مفهموم BIM:

به منظور دستیابی و استفاده از ویژگی های مفهوم BIM  در پروژه های ساختمانی و نهایتا تولید یک شناسنامه فنی ملکی دیجیتال ، بایستی روال قدیمی تولید نقشه ها و طرح ها (Conventional method)تغییر نموده و تمامی طرح ها و نقشه ها در محیط های (BIM based)تولید گردند )شکل4(. البته این به آن معنا نیست که نقشه های اتوکدی و ... کنار گذاشته شوند و از کاربرد آنها کاسته شود ، بلکه یکی از خروجی های نرم افزار های BIM  میتواند نقشه های اجرایی در قالب اتوکد باشد.

مدل ها و نقشه های تولید شده در فاز طراحی پس از تایید نهایی در اختیار مجری ذیصلاح و ناظران پروژه قرار گرفته ، و ایشان عملیات ساختمانی را همراه با دستگاه نظارت شروع می نماید. مجری موظف است که در حین اجرای پروژه مدل های مختلف (معماری ، سازه ، الکتریکال و مکانیکال) را بروز رسانی کرده و مشخصات کلیه ی مصالح و المان های پروژه را وارد نماید و نسخه ای از آن را در اختیار ناظران پروژه قرار دهد. در نهایت مدل های نهایی پروژه شامل اطلاعات کاملی از تمامی المان های ساختمان به همراه آخرین تغییرات می باشد، در واقع نقشه ها و مدل های ازبیلت نیز در مدل ها نهفته می باشد.

شکل 4:فرآیند طراحی و اجرا بر اساس مفهمومBIM

مجری با استناد به مدل های تولید شده و نیز تایید شده از سوی ناظر اقدام به تکمیل دفترچه های شناسنامه فنی و ملکی نموده و مابقی کار به شکل سنتی انجام میپذیرد.

در انتها تمامی مدل ها و اسناد و مدارک در قالب فایل و نقشه و نیز تاییده های ناظرین جهت استحضار به مالک تقدیم میگردد. (شکل 5 )

شکل 5: تهیه کلیه مدل ها ، نقشه ها و اسناد نهایی اطلاعات دیجیتالی ساختمان و تحویل آن به مالک

منابع:

1.         ساختمان, د.ا.م.م., مبحث دوم مقررات ملی ساختمان ( نظامات اداری). 1384.

2.         سعید.خلیلی قمی., و کاربرد آن در صنعت ساختمان BIMتکنولوژی.پنجره, 1394. 19.

             3.         ساختمان, د.د.ش.ف.و.م. اولین همایش ملی شناسنامه فنی ملکی ساختمان inاولین همایش ملی شناسنامه فنی ملکی ساختمان. 1392. تهران - مرکز همایش های دانشگاه شهید بهشتی.

تهیه کننده و نویسنده :

گروه راهکارهای هوشمند BIM ایران -

سعید خلیلی قمی ، رضا براتی

منشر شده در نشریه عمران نامه  (شماره 2- پاییز 94) 

استفاده از مطالب، فقط با ذکر منبع مجاز است. حق پیگرد بر اساس قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان، محفوظ میباشد.

منشر شده در نشریه عمران نامه  (شماره 2- پاییز 94)